معرفی لباس های محلی ایران

معرفی لباس های محلی ایران

لباس محلی چیست؟

معرفی لباس های محلی ایران : لباس محلی به لباسی اطلاق می شود که افراد بومی یک منطقه می‌پوشند. این لباس معمولاً برگرفته از آداب و رسوم هر منطقه و با توجه به منابع موجود در آن منطقه است. در کشور عزیزمان ایران تجمع اقوام از نشانه های وحدت ملی و یک دلی همه اقوام با همدیگر است.

لباس زنانه ایرانی؛ منطبق با فرهنگ ایرانیان

همه ما می‌دانیم که کشور ایران مهد هنر و فرهنگ است . دلیل این نام گذاری به طور قطع به یقین وجود اقلیت ها و فرهنگ‌های مختلف در نقاط مختلف کشور عزیزمان خواهد بود.

ایران سرزمین زبان‌ها و اقلیت‌های مختلف اعم از ترک، لر، کرد، بلوچ، مازندرانی ، عرب و… است که هر یک از اقلیت‌های نام برده شده دارای هنر و سبک زندگی متفاوت نسبت به اقلیتی دیگر می باشد.

به عنوان مثال:

لباس بومی بانوان شمال کشور با لباس بومی خانم‌ها در جنوب کشور کاملا متفاوت می باشد . لباس‌های هر اقلیت در حالت کلی متناسب با آداب و سنن و تنوع اقلیم در همان منطقه تعریف می گردد و شاید برای شما جالب باشد که بدانید که حتی رنگ‌ها و طرح‌های موجود در آنها برگرفته از منابعی است که در همان خطه از کشور عزیزمان وجود دارد.

برای مثال لباس بانوان شمال کشور دارای تنوع رنگ‌های شاد است و دلیل آن را می‌توان تنوع اقلیمی در این شهر دانست، به گونه‌ای که انسان حتی با دیدن رنگ‌های شاد به کار رفته در این لباس‌ها می‌تواند تنوع رنگ‌های فصول مختلف را احساس نماید.

درادامه ما می خواهیم شما را با چند نمونه از لباس های محلی خطه مختلف کشور عزیزمان آشنا کنیم :

لباس محلی خراسان بزرگ

استان خراسان به دلیل وسعت بزرگی که دارد، همچنین به دلیل اختلاط اقوام مختلف ایران در این استان، تنوع بسیاری در پوشش و لباس محلی آن دیده می شود. می توان اقوام ترکمن، کرمانج، تربت جام و بسیاری دیگر را در این استان پیدا کرد که تشابه لباس هایش به اقوام اصیل آن ها در دیگر نقاط ایران بر می گردد. به عنوان مثال اقوام کُرد خراسان لباس هایش بسیار شبیه دیگر اقوام کُرد کشور عزیزمان است.

لباس های محلی مردم خراسان شمالی با داشتن تنوع چشمگیر رنگ و طرح، علاوه بر این که پوشش اسلامی و کاملی برای زنان و مردان است، چون بیشتر برگرفته از زیبایی های طبیعت و رنگ های شاد فصل بهار هستند،که سبب آرامش روحی و روانی استفاده کنندگان هم می شود. البسه زنان و دختران کرمانج این استان غالبا شامل پنج قسمت یاشار یا اغلب (چارقد)، کراس (بلوز)، شیلوار (دامن)، جلیقه و شلیته است. مردان کرمانج لباسشان شامل عرق چین که لاو، لچگ و… است که همانند پوشاک بانوان دارای رنگ های شاد و برگرفته از طبیعت است. هرچند به سختی می توان در شهرهای این استان چنین پوششی را دید، اما هستند خانواده هایی که هنوز لباس برایشان اهمیت سابق را دارد.

لباس محلی مردم خراسان

 لباس محلی مردم غیور لر :

لباس مردمان بختیاری و غیور مردان لر نشانه ای از مردانگی و غیرت آن ها از قدیم تاکنون بوده است . مردمان بختیاری حتی در مناطق شهری هنوز هم از لباس های دیرینه خود استفاده می کنند و این پوشش را افتخاری برای خود می دانند. مردان بختیاری کلاهی نمدی و مشکی رنگ بر سر می گذارند که کاملا گرد و از نمدی مرغوب تهیه شده است.

لباس مردان لر بختیاری

سرپوش مردان لر بختیاری کلاهی نمدی است که به آن کلاه خسروی هم گفته می‌شود و به رنگ‌های مشکی و قهوه‌ای روشن و تیره و سفید است.

مردان لر بختیاری پیراهنی به نام چوقا به تن می‌کنند که دست بافت زنان عشایر است که از پشم بز به دو رنگ سیاه و سفید تهیه می‌شود و خاصیت ضد باران دارد و گرما را در زمستان نگه‌می‌دارد و در تابستان رطوبت و خنکی را حفظ می‌کند.

نقش‌های چوقا، ستون‌هایی کوتاه و بلند هستند و طرح این ستون‌ها را از ساختمان‌های دوره هخامنشی می‌دانند که در آن سیاهی‌ها رو به پایین و سرنگونی و سفیدی‌ها رو به بالا و سربلندی دارد.

پوشش پایین‌تنه از شلواری به نام شولار دبیت به رنگ مشکی استفاده می‌شود که شلواری گشاد و بسیار آزاد است؛ و پوشش پا گیوه است که در تابستان رطوبت و خنکی را حفظ می‌کند و در زمستان گرما را نگه می‌دارد.

لباس زنان لر بختیاری

پوشش سر لچک و میناً لچک کلاهی است که زیر مینا استفاده و با انواع سکه‌های قدیمی، مروارید، سنگ و پولک تزیین می‌شود و دارای انواع مختلفی می باشد . سیخکی، ریالی، صدف، که رایج‌ترین آن ریالی است که از سکه‌های قدیمی استفاده می‌شود.

مینا روسری از جنس حریر و ابعاد بسیار زیاد به‌شکل مستطیل است که زنان لر به‌صورت بسیار خاصی به سر می‌کنند مینا را با سنجاق محکم به توسط بندی از یک‌ سوی لچک به‌سوی دیگر آن از پشت سرشان می‌آویزند که به آن سیزن گفته می‌شود. و بعد موهای جلوی سر را تاب می‌دهند و از زیر لچک بیرون می‌آورند و در پشت مینا پنهان می‌کنند و آن موها را ترنه می‌نامند و با مهره‌هایی با رنگ‌های مختلف آن را تزئین می‌کنند که جلوه‌ای خاص به زیبائی مینا می‌دهد.

تن‌پوش زنان لر بختیاری پیراهنی است به نام جومه یا جوه این پیراهن معمولاً دو چاک در اطراف کمر دارد و تا پایین کمر می‌رسد و زیر آن دامن بسیار پرچینی به نام شولارقری می‌پوشند که برای تهیه آن گاه از ۸ تا ۱۰ متر پارچه استفاده می‌شود.

جلیقه (جلیزقه) روی پیراهن پوشیده می‌شود که از جنس مخمل است. همچنین زنان بازوبندی (بازی‌بند) نیز بدست می‌کنند که با مهره‌های رنگی و سنگ تزیین می‌شود. البته استفاده از آن خیلی عام نیست و بیشتر در عروسی پوشیده می‌شود.

پوشش پایین‌تنه از شلواری معمولی و گیوه استفاده می‌شود.

رنگ لباس زنان لر بختیاری الهام گرفته از طبیعت است. زنان و دختران جوان در لباسهای خود از رنگ‌های روشن استفاده می‌کنند و رنگ لباس خانم‌های مسن، تیره‌است به‌دلیل احترام به سن و سال آن‌ها است.

لباس محلی زنان لر

لباس محلی مردم سیستان

تن‌پوش مردان سیستانی

پیراهن چل تریز: پیراهن گشاد و پرچینی که قد آن تا میان ساق پا می‌رسد، آستین آن ازدو تکه و یک مرغک تشکیل می‌شود و مچ‌دار است و برای گشادی دامن آن از ترکهای راسته و گود استفاده می‌کنند. شایان ذکر است برای دوخت این لباس ۸ تا ۱۰ متر پارچه نیاز است و اغلب به رنگ سفید است. این پیراهن از ۴۰ تکه تشکیل می‌شود، دور سجاف و سرمچ آن را با نخ سیاه، سیاه‌دوزی می‌کنند و روی آن کمربند شانه کش می‌بندند.

پیراهن برچاک: پیراهنی بلند و گشاد تا پایین زانو که درقسمت پایین دامن گشادتر است با آستین بلند و گشاد و بدون سردست که دو طرف دامن، پیراهن چاکدار است و به آن برچاک می‌گویند. یقه گرد دارد که چاک گریبان آن بر روی شانه چپ به وسیله دکمه بسته می‌شود.

شلوار: شلوار پرچینی که لیفهای برگردان دارد، از دو ساق و یک میان ساق فراخ تشکیل شده‌است، شلوار به وسیله بندهای بومی که توسط خود مردم منطقه بافته می‌شود بر روی بدن استوار می‌گردد. برای دوخت آن ۶ تا ۸ متر پارچه نیاز است.

پیراهن معمول: این پیراهن از گذشته تاکنون دستخوش تغییر و تحول گشته و از گشادی شلوار آن کاسته شده‌است. پیراهن مردان سیستانی درگذشته راسته و گشاد و جادار دوخته می‌شد، در جلو فاقد سجاف و از سرشانه شکافی مورب تا زیر سینه داشت که به وسیله دکمه‌ای روی شانه بسته می‌شد، روی آن با ابریشم سفید خامه‌دوزی می‌شد، آستین گشاد و پر چین و مچ‌دار داشت و قد آن تا زیر زانو می‌رسید.

جیب چهارگوش در پهلوها داشت. به مرور زمان از گشادی آستین آن کاسته شد و به شکل راسته با مچ درآمد. در جلو سجاف با یقه یا بدون یقه و قد آن تا زانو در دو طرف پهلو دارای چاک و جیب چهارگوش است.

معرفی لباس های محلی ایران

لباس محلی زنان سیستانی 

تن‌پوش زنان سیستانی

پیراهن تاجیک: قد این پیراهن یک‌وجب بالای زانو است و دارای یک برش راسته است که در دو طرف پهلوها چاکی تا بلندی باسن بزرگ دارد. جلو این لباس تا زیر سینه بازاست و سجافی مزین به گلدوزی با نخ سیاه (سیاه‌دوزی) دارد. سرشانه و آستین بدون درز روی دو لابسته برش می‌خورد و آستین از سه برش تشکیل شده‌است.

شلوار: پیراهن پاچین زنان سیستانی با شلواری که در منطقه کوتَنَه نام دارد پوشیده می‌شد. این شلوار از دو ساق مخروطی و میان ساق کمچین تشکیل می‌شد و کمر لیفهای در لبه شلوار سجاف می‌خورد و روی آن بادست یا چرخ تزیین می‌شد.

پیراهن دو گریبانه: قد این پیراهن تا زیر زانو است و در یقه پشت و جلو آن چاک می‌خورد و به‌همین علت به آن دو گریبانه می‌گویند. مدل این پیراهن شبیه پیراهن تاجیک است با این فرق که قد آن بلندتر و بدون چاک و برش زیر آستین چین می‌خورد. این پیراهن با شلوار پوشیده می‌شود.

جلیقه: از پارچه ساده و تیره رنگ دوخته می‌شود، یقه آن هفت است که تا کمرگاه می‌رسد و روی آن با نوار قیطان نقش بندی می‌گردد.

کت: کت محلی کوتاه که آستین‌های آن بلند و راسته و یقه آن گرد است و از رنگ‌های شاد برای این پوشش استفاده می‌شود، روی آن با نوار تزیین می‌شد و در هنگام سرما از کت‌های چرمه دار و قزن لاله دار استفاده می‌کردند.

لچک یا دستمال سر: آن را تازده و در جلو سر گره می‌زنند و دو طرف لچک را لای دستمال می‌زنند و موها به شکل چتر از زیر دستمال نمایان می‌شود.

سرپوش یا چارقد: پارچه چهارگوش رنگی یا سفید که آن را بر روی لچک می‌پوشیدند.

روبند: بعضی از بانوان برای پوشاندن صورت خود از روبند استفاده می‌کردند که این روبند از پارچه‌های کتانی سفید تهیه می‌شد و در محل چشم‌ها به‌طور سـنتی توردوزی می‌گردید و به وسیله بند به پشت سر بسته می‌شد و قد آن تا زیر سینه می‌رسید.

کلاه: بعضی از بانوان سیستانی از کلاهکی به شکل عرقچین استفاده می‌کردند که روی آن نقشبندی شده‌است.

چادر: طرح آن چهارگوش و جنس آن از پنبه است و توسط بومیان منطقه بافته می‌شود. این پارچه چهارخانه مستطیل شکل را از وسط بر روی سر می‌اندازند و قد آن تا کناره‌های زانوها و پایین‌تر می‌رسد. نوع نامرغوب آن جاوَند نامیده می‌شد و نوع دیگر که مختص اعیان و اشراف بود از چهارخانه‌های ریز با نخ ابریشم بافته می‌شد.

کفش: مدل تخت چوبی که رویه چرمی داشت و افراد معمولی استفاده می‌کردند. اُرسیهای سرکج یا نوک برگشته مخصوص بانوان ثروتمند بود.

تُنبون: دامن پرچین که درمنطقه به تنبون شگاد معروف است. زنان سیستانی دامنی را به جای شلوار در زیر پیراهن تاجیک می‌پوشیدند که عرض دامن به ده متر می‌رسید

چرا قیمت لباس‌های محلی گران‌تر است ؟

از آنجایی که لباس‌های محلی به صورت دستی دوخته می‌شوند و درون آن ظریف کاری‌ها و ریزه‌کاری‌های بسیاری صورت می‌گیرد و مدت زمان طولانی جهت دوخت آن صرف می‌گردد ، به همین جهت قیمت این لباس‌ها نسبت به لباس‌های معمولی گران‌تر می باشد. دلیل گران بودن این لباس‌ها نیز همان‌طور که اشاره شد به جهت دست دوز بودن و کار دستی که روی آنها انجام می گیرد است. برخی از لباس‌های معمولی به دلیل ماشینی بودن از قیمت بسیار مناسب‌تری برخوردار هستند اما لباس‌های محلی که فرهنگ و سنت افراد بومی منطقه‌ای خاص را به نمایش می‌گذارند قیمتی به نسبت گران‌تر خواهند داشت. معرفی لباس های محلی ایران